मी माझ्या आवडत्या कट्ट्यावर बसलोय, बाहेर पावसाची रिमझिम सुरू आहे आणि हातात गरम चहाचा कप. माझ्यासमोर एका टेबलवर एक तरुण मुलगा बसलाय, साधारण विशीतला असेल. त्याच्यासमोर फाईल्सचा ढिगारा आहे, ज्यात कमीत कमी वीस-पंचवीस तरी बायोडाटा (Resume) असतील. त्याच्या चेहऱ्यावर एक विचित्र प्रकारची धाकधूक आहे – आशेची आणि निराशेची एक विचित्र भेसळ. त्याला पाहून मला दहा वर्षांपूर्वीचा मी आठवलो.
तोच उत्साह, तीच भीती आणि तोच गोंधळ.
आजकाल वर्तमानपत्रात, सोशल मीडियावर सगळीकडे एकाच गोष्टीची चर्चा आहे – ‘रोजगार मेळावा’. आणि मला खात्री आहे, त्या मुलाच्या फाईल्सचा ढिगारा त्याच तयारीचा एक भाग आहे. पण या सगळ्या गोंधळात एक गोष्ट मला नेहमी खटकते. आपण ‘रोजगार मेळाव्या’कडे एक इव्हेंट म्हणून बघतो. एक अशी जागा जिथे हजारो लोक जमतात, कंपन्या येतात आणि जादूने नोकरी मिळते. पण खरं सांगू? हे अर्धसत्य आहे. आणि या अर्धसत्यामुळेच माझ्या समोर बसलेल्या मुलासारखे हजारो तरुण फक्त गर्दीचा एक भाग बनून राहतात.
चला, आज जरा वेगळ्या पद्धतीने बोलूया. सरकारी जाहिराती आणि यशस्वी लोकांच्या मुलाखती बाजूला ठेवूया. आपण बोलूया की Rojgar Melava 2025 मध्ये नक्की काय करायचं, आणि काय नाही. कारण ही फक्त बायोडाटा जमा करण्याची शर्यत नाही, ही स्वतःला सिद्ध करण्याची एक संधी आहे.
गर्दीचा महासागर आणि तुमची छोटी नाव
तुम्ही कधी रोजगार मेळाव्याला गेला आहात का? जर नसाल गेला, तर कल्पना करा. एका मोठ्या मैदानात किंवा हॉलमध्ये हजारो तरुण-तरुणी, प्रत्येकाच्या हातात एक फाईल, प्रत्येकजण एका रांगेतून दुसऱ्या रांगेत धावतोय. कंपन्यांचे छोटे-छोटे स्टॉल्स, जिथे बसलेले प्रतिनिधी तुमच्याकडे पाहण्यासाठी फक्त काही सेकंद देतात. गोंगाट, घाम आणि एक प्रकारची अस्वस्थता. हे चित्र मी तुम्हाला घाबरवण्यासाठी सांगत नाहीये, तर वास्तवाची जाणीव करून देण्यासाठी सांगतोय.
या गर्दीच्या महासागरात तुम्ही तुमची छोटी नाव घेऊन उतरता. आता तुम्ही ठरवायचं आहे – या लाटांमध्ये फक्त वाहत जायचं, की geschickt वल्हवून किनाऱ्याला लागायचं?
सर्वात पहिली आणि मोठी चूक जी लोक करतात ती म्हणजे – ते कोणत्याही तयारीशिवाय तिथे जातात. त्यांना वाटतं की तिथे गेल्यावर काहीतरी होईल. पण खरं तर, मेळाव्याच्या दिवशी खरी लढाई नसते, खरी लढाई तर त्याच्या आधीच सुरू झालेली असते. Job Fair in Maharashtra हे एक व्यासपीठ आहे, रेडिमेड सोल्यूशन नाही. हे समजून घेणे खूप महत्त्वाचे आहे.
फक्त बायोडाटा नका, ‘कथा’ घेऊन जा
मला त्या लोकांचा खूप राग येतो जे सल्ला देतात, “चांगला बायोडाटा बनवा”. अरे भाऊ, बायोडाटा तर सगळेच बनवतात. तुमच्या बायोडाटामध्ये असं काय वेगळं आहे? तुम्ही शंभर लोकांच्या ढिगाऱ्यात वर कसे येणार?
थांबा, मी तुम्हाला एक गोष्ट सांगतो. मी एकदा एका मोठ्या कंपनीसाठी अशाच एका मेळाव्यात मुलाखती घेत होतो. दिवसभरात कमीत कमी २००-३०० मुला-मुलींना भेटलो असेन. संध्याकाळपर्यंत डोकं बधिर झालं होतं. सगळे सारखेच वाटत होते. पण त्यातला एक मुलगा मला अजूनही आठवतो. मी त्याला विचारलं, “तुमच्याबद्दल काहीतरी सांगा.” त्यावर तो म्हणाला, “सर, मी तो मुलगा आहे ज्याने कॉलेजमध्ये असताना एका प्रोजेक्टसाठी भंगारातल्या वस्तूंपासून एक वर्किंग रोबोट बनवला होता.”
बूम! त्या एका वाक्यात त्याने माझं लक्ष वेधून घेतलं. त्याने मला फक्त त्याची डिग्री नाही सांगितली, त्याने मला त्याची ‘कथा’ सांगितली. त्याची आवड, त्याचा जुगाड आणि त्याची क्षमता दाखवली.
तुम्हाला हेच करायचं आहे. तुमचा ‘एलेव्हेटर पिच’ तयार ठेवा. तीस सेकंदात तुम्ही समोरच्याला कसं सांगाल की तुम्ही बाकीच्यांपेक्षा वेगळे का आहात? तुम्ही फक्त नोकरी मागायला नाही आलात, तुम्ही कंपनीला काहीतरी ‘देऊ’ शकता हे दाखवायला आला आहात. तुमचा बायोडाटा ही फक्त प्रवेशिका आहे, खरी मुलाखत तर तुम्ही स्वतः आहात. ही एक कला आहे, जी तुम्हाला शिकावी लागेल. जसं प्रत्येक यशस्वी अभिनेत्यामागे एक संघर्षाची कहाणी असते, तशीच तुमचीही एक व्यावसायिक कहाणी असली पाहिजे. मग तो विजय थलपथी असो किंवा कोणी सामान्य माणूस. प्रत्येकाचा एक प्रवास असतो.
Rojgar Melava 2025 साठी तुमचा ‘गेम प्लॅन’
चला, आता मुद्द्यावर येऊया. जर तुम्ही Rojgar Melava 2025 ला जाण्याचा विचार करत असाल, तर हा तुमचा गेम प्लॅन असायला हवा. मी याला तीन भागांमध्ये विभागतोय.
मेळाव्याच्या आधी: ही सर्वात महत्त्वाची पायरी आहे. 1. संशोधन, संशोधन आणि संशोधन: मेळाव्यात कोणत्या कंपन्या येणार आहेत याची यादी मिळवा. त्यांच्याबद्दल वाचा. त्यांना कोणत्या प्रकारच्या लोकांची गरज आहे हे समजून घ्या. उगाच प्रत्येक स्टॉलवर जाऊन वेळ वाया घालवू नका. 2. ऑनलाइन नोंदणी (Online Registration): अनेकदा, महाराजस्व अभियान रोजगार मेळावा किंवा पंडित दीनदयाळ उपाध्याय रोजगार मेळावा यांसारख्या उपक्रमांसाठी ऑनलाइन रोजगार मेळावा नोंदणी आवश्यक असते. ही प्रक्रिया आधीच पूर्ण करून ठेवा. शेवटच्या क्षणाची वाट पाहू नका. 3. बायोडाटा नाही, ‘अस्त्र’ बनवा: प्रत्येक कंपनीच्या गरजेनुसार तुमच्या बायोडाटामध्ये थोडे बदल करा. तुमच्याकडे १०-१५ प्रती असाव्यात. 4. सराव: तुमच्या ‘एलेव्हेटर पिच’चा आरशासमोर सराव करा. आत्मविश्वासाने बोला.
मेळाव्याच्या दिवशी: 1. वेळेवर पोहोचा: गर्दी वाढायच्या आधी पोहोचलात तर तुम्हाला कंपन्यांच्या प्रतिनिधींशी बोलायला जास्त वेळ मिळेल. 2. नेटवर्किंग: फक्त नोकरीसाठी बोलू नका. लोकांशी संपर्क साधा. विझिटिंग कार्ड्स घ्या. लिंक्डइनवर कनेक्ट होण्यासाठी विचारा. 3. स्मार्ट बना: तुमच्या आवडीच्या ५-६ कंपन्या निवडा आणि त्यांच्यावर लक्ष केंद्रित करा. १०० ठिकाणी अर्ज करण्यापेक्षा ५ ठिकाणी चांगला प्रभाव पाडणे जास्त महत्त्वाचे आहे. जगात काय चालले आहे यावर लक्ष ठेवा, आंतरराष्ट्रीय बातम्या वाचल्याने तुमचा दृष्टिकोन व्यापक होतो, जो मुलाखतीत उपयोगी पडू शकतो.
मेळाव्यानंतर: हा तो भाग आहे जिथे ९९% लोक कमी पडतात. 1. फॉलो-अप: ज्या प्रतिनिधींशी तुम्ही बोलला आहात, त्यांना २४ तासांच्या आत एक व्यावसायिक ‘धन्यवाद’ ईमेल पाठवा. त्यात तुम्ही कोण आहात आणि तुमचं बोलणं कशाबद्दल झालं होतं याची आठवण करून द्या. या एका छोट्या गोष्टीने तुम्ही इतरांपेक्षा खूप पुढे जाल. प्रत्येकाचा स्वतःचा एक प्रवास असतो, स्वतःची एक ओळख असते; अगदी सना खानसारख्या अभिनेत्रीचा प्रवासही आपल्याला काहीतरी शिकवून जातो.
शेवटी, एक गोष्ट लक्षात ठेवा. रोजगार मेळावा म्हणजे लॉटरीचे तिकीट नाही. ही एक संधी आहे – स्वतःला तपासण्याची, मार्केट समजून घेण्याची आणि महत्त्वाचे म्हणजे, संपर्क वाढवण्याची. कदाचित तुम्हाला तिथे लगेच नोकरी मिळणार नाही. पण तुम्ही जे अनुभव मिळवाल, जे संपर्क साधाल, ते भविष्यात नक्कीच कामी येतील.
माझा चहा संपला आहे आणि तो मुलगाही निघून गेलाय. आशा आहे की तो फक्त बायोडाटाचा ढिगारा घेऊन नाही, तर एक आत्मविश्वास आणि एक ‘कथा’ घेऊन परत जाईल. आणि तुम्ही सुद्धा!
रोजगार मेळाव्याबद्दल नेहमी विचारले जाणारे प्रश्न
मी फ्रेशर आहे, मला काहीच अनुभव नाही. मेळाव्यात मला कोणी विचारेल का?
हा खूप मोठा गैरसमज आहे! रोजगार मेळावे हे फ्रेशर्ससाठी एक उत्तम संधी असतात. अनेक कंपन्या मुद्दाम नवीन आणि होतकरू मुलांना शोधण्यासाठी येतात. तुमच्याकडे अनुभव नाही, पण तुमच्याकडे शिकण्याची इच्छा, ऊर्जा आणि नवीन कल्पना आहेत. तुमच्या प्रोजेक्ट्स, इंटर्नशिप आणि तुमच्यातील ‘स्पार्क’ दाखवा. अनुभव नसणे ही तुमची कमजोरी नाही, ती एक कोरी पाटी आहे ज्यावर कंपनीला हवं ते लिहिता येतं.
मेळाव्यात सरकारी नोकरीच्या संधी असतात का?
हो, अनेकदा! विशेषतः महाराजस्व अभियान रोजगार मेळावा सारख्या सरकारी उपक्रमांमध्ये विविध शासकीय आणि निमशासकीय विभागांचे स्टॉल्स असतात. तेथे तुम्हाला विविध सरकारी नोकरी योजना, शिकाऊ (Apprenticeship) संधी आणि कधीकधी कंत्राटी पदांची माहिती मिळू शकते. खाजगी कंपन्यांसोबतच हा एक महत्त्वाचा विभाग असतो.
ऑनलाइन नोंदणी करणं खरंच गरजेचं आहे का?
बहुतेक प्रकरणांमध्ये, हो. ऑनलाइन रोजगार मेळावा नोंदणी केल्याने आयोजकांना गर्दीचे नियोजन करण्यास मदत होते. तसेच, तुमचा डेटा कंपन्यांपर्यंत आधीच पोहोचतो. काहीवेळा, नोंदणी केलेल्या उमेदवारांनाच प्रवेश दिला जातो. त्यामुळे, риска का घ्यायची? अधिकृत वेबसाइटवर जाऊन नोंदणी करणे नेहमीच शहाणपणाचे ठरते.
मेळाव्यात जाताना नक्की कोणते कपडे घालू?
‘फर्स्ट इम्प्रेशन इज द लास्ट इम्प्रेशन’. त्यामुळे व्यावसायिक (Professional) कपडे घाला. मुलांसाठी फॉर्मल शर्ट आणि पॅन्ट, आणि मुलींसाठी सलवार-कमीज किंवा फॉर्मल शर्ट-पॅन्ट उत्तम. तुमचे कपडे स्वच्छ आणि इस्त्री केलेले असावेत. तुम्ही तुमच्या करिअरबद्दल गंभीर आहात हे तुमच्या दिसण्यातूनही कळलं पाहिजे.
एका दिवसात एवढ्या कंपन्यांना भेटणं शक्य आहे का?
नाही, आणि तसा प्रयत्नही करू नका. हीच तर सर्वात मोठी चूक आहे. मेळाव्यात जाण्यापूर्वीच संशोधन करून तुमच्या प्रोफाइलला साजेशा ५ ते ७ कंपन्यांची यादी बनवा. फक्त त्याच कंपन्यांवर लक्ष केंद्रित करा. ‘Quality over quantity’ हा मंत्र लक्षात ठेवा. एका कंपनीत प्रभावी संवाद साधणे, १०० कंपन्यांमध्ये फक्त बायोडाटा देण्यापेक्षा लाख पटीने चांगले आहे.
जर मला मेळाव्यात कोणतीही ऑफर मिळाली नाही, तर मी निराश होऊ का?
अजिबात नाही! Rojgar Melava 2025 ला परीक्षेसारखं समजू नका. त्याला एक शिकण्याचा अनुभव म्हणून बघा. तुम्हाला इंडस्ट्री कशी काम करते हे कळेल, तुमची मुलाखत देण्याची भीती कमी होईल आणि तुम्हाला कळेल की तुम्हाला अजून कुठे सुधारणा करायची आहे. मिळालेले संपर्क जपा. मेळावा हा प्रवासाचा एक टप्पा आहे, शेवटचा मुक्काम नाही.
