मी आज सकाळी भाजी मंडईत गेलो होतो. ताज्या भाज्या, फळं आणि तो मातीचा सुगंध… सगळं किती छान वाटत होतं. माझ्या शेजारी एक शेतकरी काका उभे होते, त्यांच्या चेहऱ्यावर एक वेगळंच समाधान होतं. त्यांच्या समोर पडलेला तो हिरव्यागार भाज्यांचा ढीग म्हणजे त्यांच्या कित्येक महिन्यांच्या मेहनतीचं फळ होतं.
आणि त्या क्षणी माझ्या मनात विचार आला. आपण नेहमी म्हणतो, “जय जवान, जय किसान”. आपण जवानांबद्दल बोलतो, त्यांच्या शौर्याचं कौतुक करतो. पण त्या शेतकऱ्याचं काय? जो ऊन-पावसात, चिखलात उभा राहून आपल्या सगळ्यांसाठी अन्न पिकवतो? त्याच्या मागे कोण उभं असतं?
त्याच्या मागे ज्या काही मोजक्या संस्था भक्कमपणे उभ्या असतात, त्यापैकी एक आहे ‘आरसीएफ’ – राष्ट्रीय केमिकल्स अँड फर्टिलायझर्स लिमिटेड.
आजकाल तरुणांमध्ये RCFL Bharti 2025 बद्दल बरीच चर्चा आहे. पण मला भीती वाटते की, अनेकजण याकडे फक्त एका सरकारी कंपनीतील नोकरी म्हणून पाहत असतील. त्यांना वाटत असेल की, हे फक्त केमिकल आणि खतं बनवणारं एक कारखान्याचं काम आहे. पण मित्रांनो, ही गोष्ट तितकी साधी नाही. चला, आज यावर थोडं खोलात जाऊन बोलूया. कोणत्याही पुस्तकी भाषेचा आधार न घेता, अगदी साध्या सोप्या भाषेत.
‘आरसीएफ’ म्हणजे नक्की काय?
RCFL, अर्थात राष्ट्रीय केमिकल्स अँड फर्टिलायझर्स लिमिटेड. ही भारत सरकारच्या अखत्यारीत येणारी एक ‘मिनिरत्न’ कंपनी आहे. ‘मिनिरत्न’ हा किताबच तिचा दर्जा सांगतो. पण तिचं खरं काम काय आहे?
सोप्या भाषेत सांगायचं तर, आरसीएफ शेतकऱ्यांसाठी ‘युरिया’ आणि इतर अनेक प्रकारची रासायनिक खतं बनवते. ही खतं जमिनीची सुपीकता वाढवतात आणि पिकांचं उत्पादन वाढवण्यासाठी मदत करतात.
आता तुम्ही म्हणाल, “यात एवढं काय मोठं आहे?”
थांबा. याला एका वेगळ्या दृष्टिकोनातून पाहूया. भारत हा एक कृषिप्रधान देश आहे. आपल्या देशाची अर्थव्यवस्था आणि १४० कोटी लोकांचं पोट या शेतीवर अवलंबून आहे. जर शेतकऱ्याला चांगलं पीक मिळालं नाही, तर फक्त तो गरीब होत नाही, तर संपूर्ण देशाच्या अन्न सुरक्षेचा (Food Security) प्रश्न निर्माण होतो. आरसीएफ, आपल्या खतांच्या माध्यमातून, थेट याच अन्न सुरक्षेला हातभार लावते. ती शेतकऱ्याच्या खांद्याला खांदा लावून उभी राहते.
हे काम एखाद्या बँकेत बसून आकडेमोड करण्यापेक्षा खूप वेगळं आहे. हे काम थेट देशाच्या मातीशी आणि माणसांशी जोडलेलं आहे. मला मान्य करावंच लागेल, हा विचारच खूप प्रेरणादायी आहे.
RCFL मध्ये तुमच्यासाठी कोणत्या संधी आहेत?
आता तुमच्या मनात प्रश्न असेल की, “माझ्यासारख्या तरुणासाठी इथे काय संधी आहे?” आरसीएफ भरती ही विविध प्रकारच्या शैक्षणिक पात्रता असलेल्या उमेदवारांसाठी एक मोठी पर्वणी असते.
1. मॅनेजमेंट ट्रेनी (Management Trainee): ही सर्वात प्रतिष्ठित आणि लोकप्रिय पोस्ट आहे. जर तुम्ही इंजिनिअर (केमिकल, मेकॅनिकल, इलेक्ट्रिकल), MBA (मार्केटिंग/एचआर), किंवा इतर व्यावसायिक पदवीधर असाल, तर तुमच्यासाठी ही एक उत्तम संधी आहे. इथे तुम्हाला कंपनीच्या व्यवस्थापनात काम करण्याची संधी मिळते.
2. ऑपरेटर (केमिकल) ट्रेनी: ज्यांच्याकडे B.Sc. (केमिस्ट्री) किंवा केमिकल इंजिनिअरिंगमध्ये डिप्लोमा आहे, त्यांच्यासाठी हे एक महत्त्वाचं पद आहे. यांचं काम प्रत्यक्ष प्लांटमध्ये जाऊन रासायनिक प्रक्रिया हाताळण्याचं असतं. हे काम खूप जबाबदारीचं आणि तांत्रिक कौशल्याचं आहे.
3. टेक्निशियन आणि इतर पदं: याशिवाय, ITI पात्रता असलेल्या उमेदवारांसाठी टेक्निशियनच्या विविध पदांसाठी (उदा. फिटर, इलेक्ट्रिशियन) भरती होत असते. तसेच, अकाउंट्स, प्रशासन आणि इतर विभागांमध्येही विविध पदं असतात.
या विषयबद्दल एक निराशाजनक गोष्ट ही आहे की, अनेक केमिकल इंजिनिअर्स फक्त खाजगी कंपन्यांचाच विचार करतात. त्यांना आरसीएफसारख्या सरकारी कंपनीत मिळणारी नोकरीची सुरक्षा, कामाचं समाधान आणि देशासाठी योगदान देण्याची संधी याची कल्पना नसते. इथे तुम्हाला MECL सारख्या कंपनीप्रमाणेच ‘कोअर’ सेक्टरमध्ये काम करण्याचा अनुभव मिळतो, जो खूप मोलाचा असतो.
RCFL Bharti 2025: निवड प्रक्रिया आणि तयारी कशी कराल?
ठीक आहे, तर आता तुम्ही या राष्ट्रीय कार्यात सहभागी होण्यासाठी उत्सुक असाल. पण या कंपनीचा भाग बनण्यासाठी तुम्हाला एका निवड प्रक्रियेतून जावं लागेल.
आरसीएफ निवड प्रक्रिया (Selection Process) ही सहसा दोन मुख्य टप्प्यांमध्ये विभागलेली असते:
1. ऑनलाइन लेखी परीक्षा: हा पहिला आणि सर्वात महत्त्वाचा टप्पा आहे. यात तुमच्या विषयाशी संबंधित तांत्रिक प्रश्न (Technical Knowledge) आणि सामान्य बुद्धिमत्ता, इंग्रजी, आणि सामान्य ज्ञान (General Aptitude) यावर आधारित प्रश्न विचारले जातात. परीक्षेचं स्वरूप पदानुसार बदलतं.
2. मुलाखत आणि/किंवा ट्रेड टेस्ट: लेखी परीक्षेत निवड झालेल्या उमेदवारांना मुलाखतीसाठी बोलावले जाते. मॅनेजमेंट ट्रेनीसारख्या पदांसाठी गटचर्चा (Group Discussion) आणि वैयक्तिक मुलाखत (Personal Interview) हे महत्त्वाचे टप्पे असतात. टेक्निशियनसारख्या पदांसाठी प्रत्यक्ष कामाची चाचणी (Trade Test) घेतली जाऊ शकते.
मी या मुद्द्यावर परत परत येतोय कारण हे महत्त्वाचं आहे: या परीक्षेसाठी फक्त पुस्तकी ज्ञान पुरेसं नाही. तुम्हाला तुमच्या विषयाची सखोल माहिती आणि व्यावहारिक समज असणं गरजेचं आहे. मुलाखतीमध्ये तुमचा आत्मविश्वास, तुमची संवाद साधण्याची कला आणि कंपनीसाठी काम करण्याची तुमची इच्छाशक्ती तपासली जाते.
या भरतीबद्दलची सर्वात विश्वसनीय माहिती तुम्हाला आरसीएफच्या अधिकृत वेबसाइटवर (rcfltd.com) किंवा महाNMK सारख्या नोकरी विषयक पोर्टल्सवर मिळेल. कोणत्याही अफवांवर विश्वास ठेवू नका.
शेवटी, एक गोष्ट लक्षात घ्या. आरसीएफमध्ये नोकरी करणे म्हणजे फक्त एक केमिकल इंजिनिअर किंवा मॅनेजर बनणे नाही. हे त्यापेक्षा खूप मोठं आहे. जेव्हा तुम्ही बनवलेलं खत वापरून एका शेतकऱ्याच्या चेहऱ्यावर हसू येतं, जेव्हा देशाचं अन्नधान्याचं उत्पादन वाढतं, तेव्हा त्या यशात तुमचाही एक खारीचा वाटा असतो.
ते भाजी विकणारे शेतकरी काका आता घरी गेले आहेत. पण त्यांचा समाधानी चेहरा माझ्या डोळ्यासमोरून जात नाहीये. आणि मला खात्री आहे, की त्यांच्या त्या समाधानामागे कुठेतरी, आरसीएफच्या हजारो कर्मचाऱ्यांची मेहनत नक्कीच लपलेली आहे. कदाचित, भविष्यात त्या कर्मचाऱ्यांपैकी एक तुम्हीही असाल.
आरसीएफ भरतीबद्दल नेहमी विचारले जाणारे प्रश्न
मी आर्ट्स/कॉमर्सचा विद्यार्थी आहे, माझ्यासाठी आरसीएफमध्ये काही संधी आहे का?
हो, संधी असू शकते. जरी आरसीएफ मुख्यत्वे एक तांत्रिक कंपनी असली तरी, त्यांच्या एचआर, फायनान्स, मार्केटिंग आणि प्रशासन विभागांमध्ये विविध पदांसाठी भरती होत असते. या पदांसाठी कॉमर्स, आर्ट्स (अर्थशास्त्र/समाजशास्त्र), किंवा एमबीए पदवीधर अर्ज करू शकतात. तुम्हाला अधिकृत जाहिरातीमध्ये तुमच्या पात्रतेनुसार पद आहे का, हे तपासावे लागेल.
‘मॅनेजमेंट ट्रेनी’ आणि ‘ऑपरेटर ट्रेनी’ यांच्या कामात काय फरक आहे?
‘मॅनेजमेंट ट्रेनी’ हे भविष्यातील मॅनेजर्स असतात. त्यांना सुरुवातीला एक वर्षाचे प्रशिक्षण दिले जाते आणि त्यानंतर त्यांना ऑफिसर कॅडरमध्ये घेतले जाते. त्यांचे काम नियोजन, व्यवस्थापन आणि धोरण ठरवण्याचे असते. तर ‘ऑपरेटर ट्रेनी’ हे प्रत्यक्ष प्लांटमध्ये काम करणारे कर्मचारी असतात. त्यांचे काम मशिनरी हाताळणे आणि रासायनिक प्रक्रिया सुरळीत पार पाडणे हे असते. ते कंपनीच्या उत्पादनाचा कणा असतात.
ही एक सरकारी नोकरी आहे का? यात नोकरीची सुरक्षा आहे का?
हो, आरसीएफ ही भारत सरकारच्या रसायन आणि खत मंत्रालयाच्या अखत्यारीतील एक सार्वजनिक क्षेत्रातील उपक्रम (PSU – Public Sector Undertaking) आहे. त्यामुळे, ही एक प्रकारे सरकारी नोकरीच आहे आणि यात खाजगी कंपन्यांच्या तुलनेत खूप चांगली नोकरीची सुरक्षा (Job Security) आणि इतर फायदे मिळतात.
RCFL Bharti 2025 मध्ये नोकरी लागल्यावर पोस्टिंग कुठे मिळते?
आरसीएफचे मुख्य उत्पादन युनिट्स हे चेंबूर (मुंबई) आणि थळ (अलिबाग, जि. रायगड) येथे आहेत. त्यामुळे, बहुतेक तांत्रिक पदांसाठी तुमची पोस्टिंग याच ठिकाणी होण्याची शक्यता जास्त असते. याशिवाय, कंपनीची देशभरात विविध ठिकाणी मार्केटिंग ऑफिसेस आहेत, त्यामुळे मार्केटिंगच्या पदांसाठी पोस्टिंग इतर शहरांमध्येही असू शकते.
या नोकरीत आरोग्याला काही धोका असतो का?
आरसीएफ ही एक केमिकल कंपनी असल्याने, प्लांटमध्ये काम करताना काही प्रमाणात धोका असतो. तथापि, कंपनी आंतरराष्ट्रीय दर्जाचे सुरक्षा नियम (Safety Standards) पाळते. कर्मचाऱ्यांना योग्य ते प्रशिक्षण आणि पीपीई किट्स (Personal Protective Equipment) यांसारखी सर्व सुरक्षा उपकरणं पुरवली जातात. सर्व सुरक्षा नियमांचं काटेकोरपणे पालन केल्यास धोका नगण्य असतो.
